Landelijk Protocol Ambulancezorg: het kan nog beter!
Ambulanceprofessionals gebruiken het Landelijk Protocol Ambulancezorg (LPA) bij hun dagelijkse werk. De huidige versie, het LPA 8.1, is uitgegeven als boek én als app. Hoe denken ambulancezorgverleners over de indeling en de vormgeving van LPA? Is informatie goed vindbaar en duidelijk weergegeven?
Lisette Firet, promovendus aan de Radboud Universiteit, heeft dit in 2016 en 2017 onderzocht. Een grote groep ambulancezorgverleners werkte mee aan twee onderzoeken. Firet heeft nu haar onderzoeksverslag opgeleverd met twaalf aanbevelingen. Daarmee kan de volgende versie van het LPA verbeterd worden.
Onderzoek Lisette Firet - Radboud Universiteit
Het onderzoek bestond uit een enquête onder ambulanceverpleegkundigen en -chauffeurs, bureauhoofden en Medisch Managers Ambulancezorg bij alle 25 Regionale Ambulance Voorzieningen (RAV’s). Dit leverde 339 reacties op, 249 respondenten hadden alle vragen beantwoord. Daarnaast zijn 112 ambulanceverpleegkundigen geïnterviewd. De resultaten van de computerexperimenten zijn buiten het onderzoeksverslag gehouden. Firet benut deze bij haar verdere promotietraject.
Ervaren gebruik en waardering van boek en app
Het LPA is van groot belang om het werk in de ambulancezorg goed te doen. 63% van de respondenten gebruikt het LPA meerdere keren per week.
Vaak pakken professionals het LPA erbij om informatie over medicatie (dosering en toediening) te checken. Zij beoordelen het nut van het LPA met het rapportcijfer 7,7.
De app is iets populairder dan het boek en wordt ook beter beoordeeld. Onderweg naar- of bij de hulpverlening gebruikte 47% van de ambulanceprofessionals recent het LPA boek, tegenover 53% die de app gebruikte. Op gebruiksvriendelijkheid scoort het boek een 6,8. De app krijgt een 7,4.
Meest geraadpleegde protocollen
- 7.3 Anafylaxie/Shock
- 8.1 Convulsies
- 4.3 Pijnbestrijding
- 4.2 Onrust
- 4.4 Shock
Wat opvalt aan de top vijf van meest geraadpleegde protocollen is dat deze protocollen rijk zijn aan medicatiedoseringen. Respondenten geven zelf ook aan dat in 92% van de gevallen het protocol gebruikt wordt om informatie over medicatie te zoeken: dosering, toedieningsvorm, toedieningsvolgorde of het soort medicatie.
LPA-app: eenvoudig info vinden
Van de respondenten geeft 70% aan informatie makkelijk in de LPA-app te kunnen vinden, tegenover 50% in het LPA-boek. Opvallend is dat in de app een van de meestgebruikte protocollen (4.3 Pijnbestrijding) niet via de zoekfunctie is te vinden. Omdat dit een van de meest gebruikte protocollen is, dient deze vlot vindbaar te zijn.
Bij een deel van de gebruikers bestaat overigens nog onduidelijkheid over het toestaan van het gebruik van de app binnen hun RAV. Het blijkt dat nog niet alle professionals weten wat de app allemaal kan, functies zoals het doorklikken naar medicatie-informatie zijn onbekend.
VLPA
Driekwart van de ambulanceverpleegkundigen besteedt aandacht aan de informatie in de Verantwoording Landelijk Protocol Ambulancezorg (VLPA). Ruim de helft vindt het niet nodig dat het bewijs uit de VLPA op dezelfde bladzijde als het protocol komt te staan.
Ambulancezorgverleners vinden het prettig dat de VLPA in de app gemakkelijk toegankelijk is door middel van doorklikken. Ruim een kwart is echter niet op de hoogte van de mogelijkheid om in de app via de protocoltitel door te klikken naar de bijbehorende VLPA.
Kritisch op de vormgeving
Een deel van de respondenten noemde het LPA complex. Veel informatie is weergegeven in stroomschema’s met kleuren en symbolen. Niet iedereen begrijpt wat er met specifieke kleuren of symbolen bedoeld is, omdat het idee achter de vormgevingselementen niet voor iedereen duidelijk of logisch is. De vormgeving is niet altijd consequent geven respondenten aan. Men vindt dit een belangrijk verbeterpunt.
De kleur rood ervaart men als een ‘signaalkleur’, dat 'let op!' betekent. De kleur rood voor de nee-pijl in een stroomschema, ongeacht de betekenis van 'nee' in een protocol, wordt daardoor als verwarrend ervaren. Vergelijk bijvoorbeeld het verschil in ernst tussen de rode nee-pijl na het beslismoment in protocol 6.9 Tachycardie volwassene en protocol 3.2 Breathing
Door ambulanceverpleegkundigen worden er regelmatig aannames gedaan over de opmaak van de protocollen die niet in protocol 1.4 Verklaring symbolen noch in de uitgangspunten staan beschreven. Zo gaat men ervan uit dat het meest acute deel van een protocol altijd links staat en dat sommige vormen een verplichting inhouden.
Ook vindt men de informatie in het LPA niet altijd eenduidig en volledig. Het LPA doet een beroep op klinisch redeneren en eigen kennis, maar meer ondersteuning daarbij is wenselijk. Verder zijn onder meer de medisch inhoudelijke keuzes niet altijd duidelijk toegelicht, volgens de respondenten.
Twaalf aanbevelingen
De onderzoeker geeft twaalf aanbevelingen mee, welke hier ingekort toegelicht zijn:
- Verbeter de vindbaarheid van informatie
Neem een alfabetische index en tabbladen op en geef de app een betere zoekfunctie.
- Verminder de noodzaak tot bladeren
Deel informatie in het LPA-boek anders in. Vaak gebruikte informatie kan bijvoorbeeld voorin worden geplaatst en aan veelgebruikte protocollen kan de verantwoording worden toegevoegd. Voeg leeslinten toe.
- Pas gebruikte materialen van het LPA-boek aan het gebruik ervan aan
Kies voor het LPA-boek een papiersoort en bindwijze die bestand zijn tegen intensief gebruik.
- Verbeter de leesbaarheid van de protocollen in het LPA-boek
Pas lettertype aan, evenals de belijning, tabelindeling en de plek en grootte van de paginanummers.
- Maak de vormgeving van het LPA uniform, vanuit het perspectief van de gebruiker
Verwijder de kleuren van de pijlen en/of kies ervoor de pijl die naar de meest acute situatie leidt rood te kleuren.
- Wees expliciet en uitputtend in de uitgangspunten van de vormgeving en de gebruikte symbolen van het LPA
Leg de vormgeving en de gebruikte symbolen duidelijk uit en wees consequent in deze uitleg.
- Ga geheel digitaal en verstrek Pda’s
De onderzoeker suggereert om pda’s vanuit de organisatie te verstrekken en noemt daar diverse redenen voor. Wijzigingen, updates en uitbreiding van informatie zijn gemakkelijker in de app door te voeren dan in het boek, daar gebeurt het nu met stickers.
- Verbeter de gebruiksvriendelijkheid van de LPA-app en leg de werking ervan goed uit in een introductie
Een verbetering is ook: koppeling aanbrengen, het behouden van al gemaakte notities bij updates en functies toevoegen voor notities maken en opslaan.
- Bied meer informatie aan en biedt meer ondersteuning bij het klinisch redeneren
Verminder de rekendruk en neem pictogrammen in het LPA op die de communicatiemogelijkheden met de patiënt verbeteren.
- Doe vragen om kennis niet af als vak onbekwaamheid en wees ook over zaken die je bekend acht expliciet.
Check waarom een aantal gebruikers nog LPA 7.2 gebruikt en LPA 8.1 als moeilijk ervaart.
- Besteed meer en andere aandacht aan wijzigingen
Stel ook ontvangende ziekenhuizen op de hoogte van wijzigingen in het LPA en overweeg om bij een nieuwe versie van het LPA een visuele aanwijzing te geven dat medicatiedoseringen zijn gewijzigd.
- Wees duidelijk over het belang en de status van regionale protocollen
Houd de regie over het toevoegen van protocollen centraal. Maak regionale protocollen beter zichtbaar in de LPA-app.
Meer weten?
Lees de uitgebreide samenvatting van het onderzoek of het gehele onderzoeksverslag van Lisette Firet.
Wil je meer weten of meer informatie over het LPA? Bekijk het thema ‘Kwaliteitskaders, protocollen en richtlijnen'. Of neem contact op met de leden van de protocollencommissie via Trudie van Duin, programmamanager Ambulancezorg Nederland: t.vanduin@ambulancezorg.nl.
Hoe verder?
Dit jaar starten AZN en de protocollencommissie met de ontwikkeling van LPA9. De landelijke startconferentie is op 20 april 2018. De aanbevelingen uit het onderzoek van Firet worden gebruikt om de vormgeving van het LPA te verbeteren.