Onderzoek doen in de ambulancezorg

De rol van de klinisch epidemioloog en researchverpleegkundige in de ambulancezorg

Als ambulancesector zoeken we continu naar manieren om de patiëntenzorg te  verbeteren en te innoveren. Het doen van kwalitatief en relevant wetenschappelijk  onderzoek draagt daar aan bij. Nancy van der Waarden, klinisch epidemioloog en verpleegkundig specialist bij Ambulance Rotterdam-Rijnmond, en Marcel Durieux, researchverpleegkundige en ambulanceverpleegkundige bij Hecht RAV Hollands Midden, spelen hierin een sleutelrol. “We beoordelen vanuit onze functie vooraf of een onderzoek kwalitatief, haalbaar en relevant is voor de ambulancesector. We weten ook of een onderzoek aan de wet- en regelgeving en procedures voldoet. Zo zorgen we dat we als sector onze tijd en middelen besteden aan de juiste onderzoeken.”

Nancy en Marcel combineren hun rol als epidemioloog en/of researchverpleegkundige beiden met hun reguliere functie. Vanwaar deze keuze? Nancy begint: “Onderzoek had altijd al mijn interesse en daarom besloot ik eerst de opleiding tot researchverpleegkundige te volgen. Wat mij toen opviel is dat de meeste onderzoeken in de prehospitale setting werden geïnitieerd door ziekenhuizen. In mijn beleving zou het juist goed zijn dat we als ambulancezorg zelf onderzoek initiëren. We weten zelf immers beter wat de vraagstukken in onze sector zijn. Ik nam mezelf voor: ooit ga ik zélf onderzoek doen. Nu ik klinisch epidemioloog ben, ben ik helemaal toegerust op onderzoek doen.”  

Gedragen mening vormen

Marcel raakte geïnteresseerd in onderzoek doen, door een vacature die vrijkwam binnen het medisch stafbureau waar hij al werkzaam was. Marcel: “Het ging om een functie waarin ik verantwoordelijk werd voor het updaten van de Standaard Operationele Procedures (SOP). Daar zaten ook procedures voor onderzoek bij, zoals voor monitoring en archivering (onderzoeksprotocol met de daarbij horende officiële onderzoeksadministratie). Dit was een hele nieuwe wereld voor mij. Een collega van mij was al researchverpleegkundige en ik ging soms mee naar ketenpartners – vaak ziekenhuizen – waarmee we als RAV regelmatig samen onderzoeken deden. Ik merkte dan dat het me aan de kennis ontbrak om onderzoeksvoorstellen te beoordelen en me daar vervolgens een goede mening over te kunnen vormen. Dat was het moment dat ik besloot de opleiding tot researchverpleegkundige te gaan doen.”

Deeltijdopleidingen

Marcel volgde de opleiding tot researchverpleegkundige aan de Breederode Hogeschool in Rotterdam. “De opleiding die ik heb gevolgd is een post-HBO-opleiding van ruim een jaar, waarbij de bescherming van de proefpersoon en de wetenschappelijk integriteit van onderzoek voorop staat. Je leert over wet- en regelgeving en ethisch handelen, over epidemiologie en haalbaarheid van een onderzoek, veiligheidsrapportage, statistiek en interpreteren van literatuur, kwaliteitssystemen inrichten en over de organisatie rondom dataverwerking.Ook wordt er veel aandacht besteed aan indieningsprocedures t.a.v.  geneesmiddelenstudies en studies met medische hulpmiddelen. Een heel diverse opleiding dus”, geeft Marcel aan.

Nancy vult aan: “Om klinisch epidemioloog te worden, heb ik de opleiding ‘Evidence Based Practice in Healthcare’ aan de Universiteit van Amsterdam gevolgd. Dit is een tweejarige masteropleiding in deeltijd. Het leuke is dat deze opleiding praktijkgericht is. Alle facetten van zelf onderzoek initiëren, opzetten en uitvoeren komen aan bod op academisch niveau. Je leert hoe je een vraag uit de praktijk omzet naar een goed design van onderzoek. En hoe je met de juiste methodieken en statistiek die vraag onderzoekt en beantwoordt. Eén avond per week heb je leer- en hoorcollege, de rest van de week verwerk je de leerstof. Elk kwartaal doe je een tentamen en je sluit de opleiding af met een masterthese. Erg interessant en leerzaam!”

In gesprek met je leidinggevende

Zowel Marcel en Nancy hebben hun wens om met een opleiding te starten vanzelfsprekend eerst intern besproken. Marcel: “Ik heb eerst toestemming gevraagd aan het management. Tijdens de opleiding tot researchverpleegkundige loop je namelijk twee dagen per week stage op een onderzoeksafdeling in een klinische setting. Voor mij betekende dit dat ik voor twee dagen in dienst ging bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Ik deed dit naast mijn functie bij het medisch stafbureau en ben ruim een jaar van de ambulance af geweest. Na overleg en akkoord heb ik me zelf aangemeld voor de opleiding.”

Nancy: “Ook ik heb eerst bij mijn leidinggevende aangegeven dat ik de opleiding tot klinisch epidemioloog graag wilde volgen en gevraagd hoe we dit konden vormgeven. Uiteindelijk heeft de RAV mijn opleiding bekostigd en heb ik de studie in mijn eigen tijd gevolgd.”

Meerwaarde voor de RAV

De functies hebben echt meerwaarde voor RAV’s. Marcel licht dit toe: “Er vindt steeds meer onderzoek plaats binnen de ambulancezorg, ook in samenwerking met ketenpartners. Als je hierin als ambulancezorg een serieuze gesprekspartner wilt zijn en kritisch wilt beoordelen bij welke onderzoeken je wel of niet aansluit, is het noodzakelijk dat je iemand in huis hebt die verstand heeft van onderzoek. Iemand die kan bepalen of een onderzoek wel haalbaar is en doorziet wat het onderzoek betekent voor de organisatie. Maar ook hoe het onderzoek bijdraagt aan de prehospitale setting en de algehele patiëntenpopulatie. Nancy beaamt dit: “Als je iemand in dienst hebt die van onderzoek echt een topic kan maken binnen je organisatie én op academisch niveau onderzoek begrijpt en kan uitvoeren, verbetert de kwaliteit van je onderzoeken en publicaties. Dat heeft uiteindelijk een positieve weerslag op de kwaliteit van zorg en op de patiëntveiligheid. Je professionaliseert zo het vak van ambulancezorgprofessional, je organisatie én de patiëntenzorg.”

Prehospitale risico-inschatting bij pijn op de borst

Nancy en Marcel hebben talrijke voorbeelden van geslaagde onderzoeken. Nancy geeft een voorbeeld: “Veel patiënten melden zich bij ons met pijn op de borst. Vaak zijn de klachten onduidelijk en is het ingewikkeld om in te schatten of er sprake is van cardiaal lijden. Daarom hebben we onderzocht hoe we deze patiënten beter kunnen triëren. Daaruit bleek dat een HEART-score met hoogsensitieve troponine een betere prehospitale risico-inschatting mogelijk maakt. Zo voorkomen we dat patiënten onnodig naar het ziekenhuis worden gestuurd. Met 17.000 patiënten per jaar heeft dat echt impact.”

Minder overplaatsingen bij beroertes

Marcel kijkt positief terug op een onderzoek om de juiste behandeling bij beroertes zo snel mogelijk te bepalen. Hij legt uit: “Bij een beroerte zijn er twee behandelingen mogelijk. Trombectomie (bij grote bloedvaten) of medicatie (bij kleine bloedvaten). Maar niet elk ziekenhuis kan beide behandelingen uitvoeren. Goede triage in de ambulance is dus heel belangrijk, zodat de patiënt naar het juiste ziekenhuis wordt gebracht. Nu zijn er verschillende schalen bekend om een verstopping van een groot bloedvat bij een beroerte te detecteren. Dit hebben we onderzocht met een applicatie. De score die het meest voorspelbaar was, was de RACE-score. Deze wordt nu gebruikt in ambulances, waardoor patiënten op basis van die score meteen naar het juiste behandelcentrum worden gebracht. In de eerste periode resulteerde dit al in de helft minder overplaatsingen. Cruciaal bij beroertes, waar elke seconde telt.”

Ook geïnteresseerd in onderzoek?

Ben jij als ambulancezorgprofessional ook geïnteresseerd in onderzoek doen? Nancy en Marcel raden je aan om je te verdiepen in de mogelijkheden. Nancy: “Kijk zeker eens naar de beschikbare opleidingen. En ga het gesprek aan met je werkgever. Het levert zowel jou als professional als de organisatie en patiëntenzorg veel op. En zeg nu zelf, wat is er mooier dan als ambulancezorg zélf het bewijs te vinden voor wat de beste ambulancezorg is?”

Meer weten?

• Heb je na het lezen van dit artikel vragen? Stuur een e-mail naar a.vanderweerd@ambulancezorg.nl.
• Ben je nieuwsgierig geworden en wil je meer weten over onderzoek? Lees hier meer over onderzoek doen in de ambulancezorg.
• Check in de eventkalenders 2024 & 2025 alle interessante events m.b.t. onderzoek.
• Alle nieuwsberichten over onderzoek vind je hier.